Sözcük Anlambilimi Kavramları Üzerine Bir Derleme Çalışması
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.14017520Anahtar Kelimeler:
anlambilim, sözcük anlambilimi, anlam olaylarıÖzet
Dil toplumun bir ürünüdür ve toplumu etkileyen her türlü olay ve durumdan etkilenmektedir. Bu nedenle sözcüklerin anlamları zaman içerisinde değişikliğe uğrayabilmektedir. Sözcüklerin izlerini takip etmek bir dili tanımak için son derece önemlidir. Sözcüklerin sahip olduğu anlamların yaşadığı bu değişimler çeşitli terimlerle adlandırılmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesine başvurulmuş olup verilerin analizinde içerik analizi kullanılmıştır. Bu çalışmada sözcük anlambilimiyle ilgili olan kavramlar alanyazındaki çalışmaların incelenmesi yoluyla ele alınmıştır ve dilin dinamik yapısı ortaya konmuştur. İncelenen terimlerle ilgili farklı görüşler mevcuttur. Çalışmalar incelenirken bu duruma dikkat edilmiş ve farklı görüşlere sahip araştırmacıların çalışmalarına ulaşılmaya çalışılmıştır. Çalışma kapsamında çok anlamlılık, eş adlılık, temel anlam, yan anlam, terim, mecaz anlam, benzetme, aktarmalar (metafor ve metonimi), eş anlamlılık, zıt anlamlılık ve anlam değişmeleri (anlam daralması, anlam genişlemesi, anlam iyileşmesi, anlam kötüleşmesi, başka anlama geçiş) başlıklarına değinilmiştir.
Referanslar
Ahanov, K. (2002). Dil biliminin esasları. (M. Ceritoğlu, Çev.). Türk Dil Kurumu Yayınları.
Aksan, D. (1999). Anlambilim konuları ve Türkçenin anlambilimi. Engin Yayıncılık.
Aksan, D. (2004). Dilbilim ve Türkçe yazıları. Multilingual Yabancı Dil Yayınları.
Aksan, D. (2015). Her yönüyle dil ana çizgileriyle dilbilim. Türk Dil Kurumu Yayınları.
Al-Kajela, A. (2019). The syncategorematic nature of neo-Aramaic and English antonyms. Linguistic Discovery, 16(2), 111-135.
Altıparmak-Yılmaz, H. M. (2020). Mecaz anlamlı sözcüklerin öğretiminde mnemonik tekniğin kullanımı. İ. Kalenderoğlu ve P. Kanık-Uysal (Ed.), Türkçe eğitimine adanan bir ömür: Dr. Asiye Duman'a armağan (s. 579-590) içinde. Pegem Akademi Yayıncılık.
Atmaca, E. (2013). Eski Oğuz Türkçesinden günümüz Türkiye Türkçesine eşgösterenlik. Dil Araştırmaları, 12(12), 117-138.
Atmaca, E. (2016). Eski Oğuz Türkçesinden günümüz Türkiye Türkçesine söz varlığı ve anlam olayları. Palet Yayıncılık.
Aydın, İ. H. (2006). Bir felsefî metafor "Yolda olmak". Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 6(4), 9-22.
Bessé, B. (2005). Terim sorunları. M. Durak (Ed.) ve M. Durak (Çev.). Terimden anlama (s. 25-31) içinde. Multilingual Yabancı Dil Yayınları.
Bilgin, M. (2013). Anlamdan anlatıma Türkçemiz. Anı Yayıncılık.
Cruse, A. (2006). A glossary of semantics and pragmatics. Edinburgh University Press.
Cruse, D. A. (1986). Lexical semantics. Cambridge University Press.
Cruse, D. A. (2000). Meaning in language (An introduction to semantics and pragmatics). Oxford University Press.
Çifci, M., & Kaplan, K. (2020). Karikatürde yer alan kırılma çizgilerinin söz sanatları öğretimine etkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(2), 509-527.
Çolak, G. (2021). Türkçede yan anlamı temel anlam durumuna geçen sözlükbirimler. Journal of Academic Language and Literature, 5(1), 1-21.
Çürük, Y. (2020). Sözcükbilim. E. Boz (Ed.). Dilbilim teorik ve uygulamalı alanlar (s. 371-404) içinde. Gazi Kitabevi.
Duman, M. A. (2015). Dilde belirsizlik ve eş anlamlılık. Litera Yayıncılık.
Elbourne, P. (2020). Anlam-Anlambilime giriş. M. Demirekin (Çev.). The Kitap.
Erdoğan, H. (2020). Rusça savaş söz varlığında anlam değişmeleri. Karadeniz Araştırmaları, 65, 193- 201.
Erkınay-Tamtamış, H. K. (2021). Türkçede eş adlılık. Journal of Academic Language and Literature, 5(1), 619-653.
Ersoylu, H. (2001). Eş anlamlılık mı, yabancı kaynaklı karşılık oluş mu? Türk Dili, 250-266.
Evirgen, A. E. (2023). ‘Atom Karınca’dan ‘Karışık Atom’a yiyecek içecek adlarında bir anlam değişmesi örneği: Atom. Turkish Studies-Language, Ö1, 505-516.
Fortson, B. W. (2003). An approach to semantic change. B. D. Joseph, & R. D. Janda (Ed.), The handbook of historical linguistics (s. 648-666) içinde. Blackwell Publishing Ltd.
Güleroğlu, S. (2024). Dilin anlam dünyası: Alegori, metafor, mecaz ve benzetme. Turkish Academic Resarch Review, 9(2), 164-187.
Günay, V. D. (2007). Sözcükbilime giriş. Multilingual Yabancı Dil Yayınları.
Guiraud, P. (1999). Anlambilim. B. Vardar (Çev.). Multilingual Yabancı Dil Yayınları.
Hartmann, R. K., & James, G. (1998). Dictionary of lexicography. Routledge.
İşcan, A. (2011). Anlam bilgisi konularının öğretimi. Turkish Studies, 6(2), 503-522.
İmer, K., Kocaman, A., & Özsoy, A. S. (2011). Dilbilim sözlüğü. Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
Johnson, K. (2008). An overview of lexical semantics. Philosophy Compass, 3(1), 119-134.
Kövecses, Z., & Radden, G. (1998). Metonymy: Developing a cognitive linguistic view. Cognitive Linguistics, 9(1), 37-77.
Kılıç, V. (2009). Anlambilime giriş. Papatya Yayıncılık.
Kıran, Z., & Eziler-Kıran, A. (2023). Dilbilime giriş. Seçkin Yayıncılık.
Kadem, G. (2022). Eski Anadolu Türkçesinde sal- fiilinde çok anlamlılık. F. Toprak (Ed.), Anlam bilimi araştırmaları 1 (s. 213-224) içinde. Pegem Akademi Yayıncılık.
Karaağaç, G. (2013). Anlam (Anlam bilimi ve iletişim). Kesit Yayınları.
Karataş, T. (2001). Ansiklopedik edebiyat terimleri sözlüğü. YediGece Kitapları.
Karatay, H. (2007). Kelime öğretimi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(1), 141-153.
Kerimoğlu, C. (2022). Genel dilbilime giriş. Pegem Akademi Yayıncılık.
Korkmaz, F., & Saral, R. (2023). Kül Tigin yazıtlarında çok anlamlılık. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 12(1), 1-21.
Korkut, E. (2017). Söz ve kimlik. Seçkin Yayıncılık.
Krovetz, R. (1997). Homonymy and polysemy in information retrieval. In 35th Annual Meeting of the Association for Computational Linguistics and 8th Conference of the European Chapter of the Association for Computational Linguistics, 72-79.
Kuyma, E. (2022). Duvar yazıları üzerine metaforik bir değerlendirme. F. Toprak (Ed.), Anlam bilimi araştırmaları 1 (s. 155-171) içinde. Pegem Akademi Yayıncılık.
Lakoff, G., & Johnson, M. (2015). Metaforlar hayat, anlam ve dil. G. Y. Demir (Çev.). İthaki Yayınları.
Lyons, J. (1983). Kuramsal dilbilime giriş. A. Kocaman (Çev.). Türk Dil Kurumu Yayınları.
Onan, B. (2020). Sözcük anlambilimi. B. Onan (Ed.), Kuramdan uygulamaya anlam bilimi (s. 102 161) içinde. Pegem Akademi Yayıncılık.
Özavşar, R. (2017). Tarama sözlüğü ve Türkçe Sözlük'e göre anlam genişlemesine uğramış kelimeler. HİKMET-Akademik Edebiyat Dergisi, 3(6), 101-124.
Palmer, F. R. (2020). Semantik yeni bir anlambilim projesi. R. Ertürk (Çev.). Fol Yayıncılık.
Pilav, S. (2008). Terim sorunu ve eğitim öğretimde terimlerin yeri ve önemi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(1), 267-276.
Richard, M. (2012). Anlam üzerine düşünceler. M. Richard (Ed.) ve H. Kayıkcı (Çev.). Anlam (s. 7-58) içinde. Gugukkuşu Yayınları.
Riemer, N. (2010). Introducing semantics. Cambridge University Press.
Saussure, F. (1998). Genel dilbilim dersleri. (B. Vardar, Çev.). Multilingual Yabancı Dil Yayınları.
Sav, B. (2003). Anlam değişmeleri üzerine art zamanlı bir inceleme. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1), 147-166.
Sever, S. (2004). Türkçe öğretimi ve tam öğrenme. Anı Yayıncılık.
Tamba-Mecz, I. (1998). Anlambilim. N. Sevil (Çev.). İletişim Yayınları.
Toklu, M. O. (2018). Dilbilime giriş. Akçağ Yayıncılık.
Traugott, E. C. (2017). Semantic change. Oxford research encyclopaedia of linguistics. içinde Oxford University Press.
Tuzcu, K. (2023). Dil biliminde birbirine karıştırılan iki kavram: Eş adlılık ve eş seslilik. Türk Dünyası ve Türkçe Öğretimi Dergisi, 2(2), 148-161.
Uğur, N. (2003). Anlambilim sözcüğün anlam açılımı. Doruk Yayıncılık.
Ülper, H. (2023). Sözcük ve öğretimi. Pegem Akademi Yayıncılık.
Vardar, B. (2002). Açıklamalı dilbilim terimleri sözlüğü. Multilingual Yabancı Dil Yayınları.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
Yıldız, Y. (2021). Bitki adlarında çok anlamlılık. The Journal of Turkic Language and Literature Surveys (TULLIS), 6(1), 66-92.
Zülfikar, H. (1990). Eş anlamlılık ve Ziya Gökalp'in eş anlamlılıkla ilgili düşünceleri. Türk Dili (463), 1-7.
Zülfikar, H. (1991). Terim sorunları ve terim yapma yolları. Türk Dil Kurumu Yayınları.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Journal of Elementary Education: Theory and Practice (JELEDU)
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.