İlkokul Öğretim Programlarında Yer Alan Afet Temasının İncelenmesi
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.15089546Anahtar Kelimeler:
Program değerlendirme, CIPP modeli, Afet eğitimi, Öğretim programı, İlkokulÖzet
Bu araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması deseni kullanılarak ilkokul öğretim programlarındaki afet ile ilgili içeriklerin öğretmen görüşleri alınarak incelenmesini amaçlamaktadır. Bütünleşik bir sistemde değerlendirme yapılması ve maddeler arası ilişkilerin analiz edilmesi amacıyla CIPP program değerlendirme modeli kullanılmıştır. Gaziantep ili MEB'e bağlı okullarda görev yapan 35 öğretmenin görüşleri alınarak gerçekleştirilen bu araştırma, içerik analizi yöntemi kullanılarak bağlam, girdi, süreç ve ürün başlıkları altında analiz edilmiştir. Bağlam boyutunda, öğretmenler afet eğitiminin çocukların ihtiyaçlarına yönelik olduğunu ve temel amacının bireyleri bilgilendirmek olduğunu belirtmektedir. Kaynak kitaplar ve eğitim materyalleri farkındalık kazandırma açısından yeterli görülmekle birlikte, aşırı teorik bilgi içermeleri nedeniyle yetersiz bulunmuştur. Girdi boyutunda, öğretmenlerin afet eğitimi konusunda eksiklik yaşadığı, ancak öğrencilerin bu konuya ilgi gösterdiği belirlenmiştir. Ayrıca, afet eğitimi programının teknoloji kullanımına uygun olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Süreç boyutuna ilişkin bulgular, afet konularının öğretiminde etkileşimli ve uygulamaya dönük yöntemlerin kullanılmasının öğrenmeyi somutlaştırmada önemli bir rol oynadığını göstermektedir. Ürün değerlendirme boyutunda ise ilkokul düzeyindeki afet eğitimi programının en güçlü yönü farkındalık kazandırması olarak görülürken, içerik yetersizliği, uygulama eksikliği ve tatbikat ile simülasyonların sınırlı olması programın zayıf yönleri olarak tespit edilmiştir.
Referanslar
AFAD (2023). 06 Şubat 2023 Pazarcık-Elbistan Kahramanmaraş (mw: 7.7 – mw: 7.6) depremleri raporu.https://deprem.afad.gov.tr/assets/pdf/Kahramanmara%C5%9F%20Depremi%20%20Raporu_02.06.2023.pdf
AFAD, (2019). https://www.afad.gov.tr/tr/2211/AFAD-Hakkinda
Avcı, K. (2019). Afet eğitimi ve afet eğitiminde kullanılan teknolojilere ilişkin afet eğiticisi öğretmen ve öğrenci görüşleri; Bursa Afet Eğitim ve Simülasyon Merkezi örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi.
Bilen, M. (1999). Plandan uygulamaya öğretim. Anı Yayıncılık.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2019). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi Yayınları.
Coşkun, Ş. (2011). Afet eğitimi algılaması: İlköğretim öğrencilerine verilen afet eğitimlerinin algılamasını ölçmek üzere bir çalışma (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi.
Delen, T. (2023). İlkokul ders kitaplarının afet eğitimi açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Giresun Üniversitesi.
Demirel, Ö. (2015). Eğitimde program geliştirme kuramdan uygulamaya. Pegem Akademi.
Dufty, N. (2008). A new approach to community flood education. The Australian Journal of Emergency Management, 23(2), 4-8.
Erden, M. (1998). Eğitimde program değerlendirme. Anı Yayıncılık.
Ergünay, O. ve Özmen , B. (2013). Afet eğitimi el kitabı III okul afet ve acil durum yönetimi planlama kılavuzu. Ankara: T.C. MEB ve JICA Okul Tabanlı Afet Eğitimi Projesi.
Esen, B. S. (2024). GEMS tabanlı afet eğitimi birleştirilmiş sınıf örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
Fitzpatrick, J.L., Sanders, J.R., Worthen, B.R., (2019). Program değerlendirme: alternatif yaklaşımlar ve uygulama rehberi. M.K. Aydın ve B. Bavlı (Çeviren, Editörler). Pegem Yayınları.
Gökçe, O., Özden, Ş. ve Demir, A. (2008). Türkiye’de afetlerin mekansal ve istatistiksel dağılımı afet bilgileri envanteri. Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Afet İşleri Müdürlüğü Yayını, Ankara.
Gültekin, M. (2020). Cumhuriyet Dönemi İlkokul Programları. Pegem Akademi.
Hitchcock, G., & Hughes, D. (1995). Determining cognitive structures and alternative conceptions on the concept of reproduction (The Case of Pre-Service Biology Teachers). 10(8)
Kadıoğlu, M. (2006). Afetler konusunda kamuoyunun bilinçlendirilmesi ve eğitimi. M. Kadıoğlu ve E. Özdamar (Editörler), Afet yönetiminin temel ilkeleri içinde. JICA Türkiye Ofisi Yayınları.
Karataş, O. (2011). İlköğretim 1 kademe sosyal bilgiler dersi doğal afet eğitiminde drama tekniğinin öğrencilerin başarısına etkisi deneysel çalışma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kafkas Üniversitesi.
Kaya, Z. (1997). Eğitimde program değerlendirme sürecinin temel işlemleri. G. Ü. Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 5.
Kırıkkaya, E. B., Ünver, A. O., & Çakın, O. (2011). İlköğretim fen ve teknoloji programında yer alan afet eğitimi konularına ilişkin öğretmen görüşleri. Necatibey Faculty of Education Electronic Journal of Science and Mathematics Education, 5(1), 24-42.
Kiraz, B. (2021). Öğretmen adaylarının afet farkındalıklarının ve afet farkındalığı geliştirme içerikli etkinliklere yönelik görüşlerinin belirlenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.
MEB (2019a). Okul tabanlı afet eğitimi. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Öğretmen Yetiştirme Genel Müdürlüğü Yayını.
MEB (2019b). İlkokul Öğretim Programı. Ankara, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (3. Baskıdan Çeviri, S. Turan, Çeviri Editörü). Nobel Yayın Dağıtım.
Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. (2nd ed). Sage.
Odabaşı, B. Ö. ve Genç, M. F. (2023). Malatya kent merkezindeki farklı iki lisede yer alan öğrencilerin afet bilinç düzeylerinin ölçülmesi. Acil Yardım ve Afet Bilimi Dergisi, 3(1), 1-6.
Özgüven, B. (2006). İlköğretim öğrencilerine verilen temel afet bilinci eğitiminin bilgi düzeyine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi.
Özmen, B., ve İnce, Z. D. (2017). Okul tabanlı afet eğitimi. Resilience, 1(1), 21-29. https://doi.org/10.32569/resilience.356892
Sarı, B. (2016). Türkiye'de afet eğitimi uygulamalarının öğretmen görüşleri açısından değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çanakkale 18 Mart Üniversitesi.
Stufflebeam, D.L. (2003). The CIPP model for evaluation, Annual conference of the oregon program evaluators network. Portland, Oregon: Oregon Program Evaluators Network.
Stufflebeam, D. L. & Coryn, C. L. (2014). Evaluation theory, models, and applications (Vol. 50). John Wiley & Sons.
Tyler, R. W. (1942). General statement on evaluation. The Journal of Educational Reesarch, 35(7), 492-501.
Uşun, S. (2016). Eğitimde program değerlendirme: süreçler-yaklaşımlar ve modeller. Anı Yayıncılık.
Yıldırım, B. (2018). 2013 yılı ortaokul 5. sınıf fen bilimleri dersi öğretim programının bağlam-girdi-süreç-ürün (CIPP) modeli ile değerlendirilmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Fırat Üniversitesi.
Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
Yiğittir, S., ve Öcal, A. (2011). Lise tarih öğretmenlerinin değerler ve değerler eğitimi konusundaki görüşleri. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, (1), 117-124.
Yin, R. (1984). Case study research: design and methods. Sage Publications.
Yüksel, İ. (2010). Türkiye için program değerlendirme standartları oluşturma çalışması (Yayınlanmamış doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Journal of Elementary Education: Theory and Practice (JELEDU)
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
