Türkçe Öğretmenlerinin Söz Varlığını Geliştirme Deneyimleri: Kayseri Örneği

Yazarlar

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.10876118

Anahtar Kelimeler:

Söz varlığı, Sözcük öğretimi, Türkçe öğretmenleri, İletişim

Özet

Sağlıklı ve etkili iletişim kurmak, kişilerin sahip oldukları söz varlığı ile doğrudan ilişkilidir. Eğitim sürecinde bireylerin söz varlıklarının geliştirilmesinin ana dili derslerinde ve bilimsel esaslara dayalı bir şekilde yürütülmesi önem arz etmektedir. Bu anlamda Türkçe öğretmenlerine önemli görevler düşmektedir. Bu araştırmada Türkçe öğretmenlerinin öğrencilerin söz varlıklarını geliştirme sürecindeki deneyimlerini bütüncül olarak incelemek amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden olgubilim deseni kullanılmıştır. Buna göre araştırmada bir çalışma grubu oluşturulmuştur. Çalışma grubu Kayseri’de devlet okullarında görevlerini sürdüren otuz iki Türkçe öğretmeninden oluşmaktadır. Çalışma grubunun belirlenmesinde amaçlı örnekleme yöntemlerinden kartopu örneklemesi kullanılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Toplanan veriler içerik analizine tabi tutulmuştur. Çalışmada öğretmenlerin söz varlığının gelişimini önemli gördükleri ve gerçekleştirdikleri farklı uygulamalar ile süreci zenginleştirmeye çalıştıkları sonucuna ulaşılmıştır. Bununla birlikte öğretmenlerin büyük bir bölümü ortaokul Türkçe ders kitaplarını sözcük öğretimi açısından yetersiz görmektedir. Öğretmenler söz varlığının gelişiminde karşılaşılan en büyük güçlük olarak kitap okuma alışkanlığının kazanılmamış olmasını görmektedir.

Referanslar

Aldığ, E. (2016). Öğretmen görüşlerine göre 6-8. sınıflar Türkçe dersi dinleme alanı kazanımlarının yaratıcı düşünme becerisine katkısı [Master Thesis], Cumhuriyet University, Sivas.

Alver, M. (2015). Cumhuriyet'ten günümüze eğitim ve dil politikalarının Türkçe eğitimine yansıması [Doctoral Thesis], İnönü University, Malatya.

Ay, V. (2019). MEB 5. sınıf Türkçe ders kitabındaki dil bilgisi etkinliklerinin değerlendirilmesi (Nevşehir örneği) [Master Thesis], Nevşehir Hacı Bektaş Veli University, Nevşehir.

Bahar, M. A. (2021a). Metindilbilim ve Türkçe öğretimi. F. Temizyürek ve T. Türkben içinde, Türkçe öğretimine genel bir bakış (ss. 435-472). Pegem Akademi.

Bahar, M. A. (2021b). Okuma kültürü ve çağcıl okur görünümleri: Kavramsal bir çözümleme. İ. S. Aydın ve Ö. Yahşi içinde, PISA ve okuma kültürü (ss. 347-370). Nobel.

Başbayrak, M. (2021). 2019-2020 öğretim yılında okutulan 6 ve 7. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metin ve etkinliklerin çoklu zekâ kuramı ve öğretmen görüşleri çerçevesinde değerlendirilmesi [Master Thesis] Çanakkale Onsekiz Mart University, Çanakkale.

Başkale, H. (2016). Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlenmesi. Dokuz Eylül University Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(1), 23-28.

Bayburtlu, Y. S. (2019). Öğrencilerin hazırlıksız konuşmalarında kelime hazinesi katsayıları. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(1), 44-66. https://doi.org/10.16916/aded.613179

Borak, N. ve Beki, A. (2021). Sosyal medya bağımlılığının lise öğrencilerinin akademik başarıları üzerindeki etkisi. Toplumsal Politika Dergisi, 2(1), 61-76.

Büyüköztürk, Ş., Çakmak Kılıç, E. Akgün., Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2020). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (28.baskı). Pegem Akademi.

Çarkıt, C. (2019). 2018 Türkçe dersi öğretim programı bağlamında hazırlanan ortaokul Türkçe ders kitaplarına yönelik öğretmen görüşleri. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7(17), 22-34

Çarkıt, C. ve Sur, E. (2023). Türkçe öğretmenlerinin okuma bozukluklarına yönelik görüş ve uygulamaları. Cumhuriyet International Journal of Education, 12(2), 430-442

Creswell, J. W. (2021). Nitel araştırma yöntemleri. Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (6. Baskı). (Çev. Demir, S. B. ve Bütün, M). Siyasal Kitabevi.

Çelik, M. E. (2020). Öğretmen yeterlilikleri. A. Akçay ve M. N. Kardaş içinde, Türkçe dersi öğretim programları (ss. 213-232). Pegem Akademi. https://doi.org/10.14527/9786058008915.11

Çoban, E. (2020). 2017 Türkçe dersi öğretim programının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi [Master Thesis] Necmettin Erbakan University, Konya.

Dağ, M. (2017). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin yazılı ve sözlü anlatım becerilerinde kullandıkları söz varlığının araştırılması [Master Thesis] Bülent Ecevit University, Zonguldak.

Demir, R. (2017). Ortaokul Türkçe eğitiminde çoklu zekâ kuramı [Master Thesis], Çanakkale Onsekiz Mart University, Çanakkale.

Demir, S. (2014). Ortaokul (6, 7, 8) Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin anlam yapısı ile bunlara ilişkin öğretmen görüşleri ve öğrencilerin özyeterlik algıları [Doktora tezi], Fırat University, Elâzığ.

Deniz, A. (2017). Ortaokul öğrencilerinin okuma alışkanlığının geliştirilmesi üzerine Türkçe öğretmenlerinin görüşleri [Master Thesis], Adıyaman University, Adıyaman.

DESAM (2019, 29 Mart). DESAM tarafından hazırlanan Ar-Ge raporuna göre kitap okumaya senede ancak altı saat ayırabiliyor. https://www.ogretmensitemiz.com/egitim/desam-tarafindan-hazirlanan-ar-ge-raporuna-gore-kitap-okumaya-senede-h6899.html adresinden erişilmiştir.

Doğan, F. D. (2018). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki şiirlerin metinsellik ölçütleri bağlamında çözümlenmesi ve bu şiirlerin metinselliğine ilişkin öğretmen görüşleri [Master Thesis] Fırat University, Elâzığ.

Doğu, Y. (2010). İlköğretim altıncı sınıf Türkçe dersi öğrenci çalışma kitabındaki etkinliklerin uygulanabilirliğinin öğretmen görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi (Aksaray örneği) [Master Thesis], Selçuk University, Konya.

Ekiz, D. (2020). Bilimsel araştırma yöntemleri. Anı.

Erdoğan, A. (2019). Türkçe öğretmenlerinin sınıf yönetimi yeterlikleri ile kişilik özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Master Thesis], Kırşehir Ahi Evran University, Kırşehir.

Erkinay, H. K. (2010). Türkçe dersi öğretim araçlarında yazım kurallarının öğretimi ve konuyla ilgili öğretmenlerin görüşü [Master Thesis], Bolu Abant İzzet Baysal University, Bolu.

Eroğlu, D. (2013). 6, 7, 8. sınıf türkçe çalışma kitaplarındaki dilbilgisi soruları ve kazanımlarının yenilenmiş bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi [Master Thesis], Başkent University, Ankara.

Gökçe, B. (2020). Dinleme- söz varlığı ilişkisi. M. N. Kardaş içinde, Dinleme eğitimi (s. 91-123). Pegem Akademi. https://doi.org/10.14527/9786257228176.05

Gülper, M. (2004). İlköğretim okullarının ikinci kademesindeki Türkçe öğretmenlerinin Türkçe ders kitaplarının niteliklerine ilişkin görüşleri [Master Thesis], Marmara University, İstanbul.

Güneş, F. (2017). Türkçe öğretimi yaklaşımlar ve modeller. Pegem Akademi.

İtmeç, F. (2008). İlköğretim altıncı sınıf Türkçe dersi öğretim programı dil bilgisi öğrenme alanının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi [Master Thesis], Çukurova University, Adana.

Kalfa, M. (2019). Üniversite birinci sınıf öğrencilerinin konuşma becerisine yönelik söz varlığı. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(1), 158-178. https://doi.org/10.16916/aded.485770

Karaca, S. (2021). Bilimsel araştırma yöntemleri. Gazi Kitabevi.

Kavcar, C., Oğuzkan, F. ve Hasırcı, S. (2016). Türkçe öğretimi Türkçe ve sınıf öğretmenleri için. Anı.

Kaya, Ö. (2019). Türkçe öğretmenlerinin konuşma becerisi yeterliklerine ilişkin bir durum çalışması (Sakarya örneği) [Master Thesis], Bolu Abant İzzet Baysal University, Bolu.

Kayadibi, N. (2016). Makedonya`da ilköğretim okullarında Türkçe eğitimi (7. sınıf örneği) [Doctoral Thesis], Gazi University, Gazi.

Kayman, F. (1997). Otaokullarda Türkçe öğretiminde en çok kullanılan öğretim metotları ve bu metotların uygulanmasında karşılaşılan problemler (Ankara ilinde bir inceleme) [Master Thesis], Gazi University, Ankara.

Kılıç, B. S. ve Göçer, A. (2021). Ortaokul Türkçe ders kitaplarında kelime öğretimi üzerine öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(31), 1-20.

Kılıç, Y. (2002). İlköğretim ikinci kademe Türkçe dersi programındaki amaçların gerçekleşme düzeyi (Tez No. 110142) [Doctoral Thesis], Atatürk University, Erzurum.

Kurga, H. (2021). Sekizinci sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimlerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi [Master Thesis], Cumhuriyet University, Sivas.

Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2011). Türkiye okuma kültürü haritası. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.

Millî Eğitim Bakanlığı. (2019). Türkçe dersi öğretim programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.

Obuz, F. G. (2012). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin sözlü anlatımlarındaki aktif kelime serveti üzerine bir araştırma (Uşak/Ulubey örneği) [Master Thesis], Uşak University, Uşak.

Okur, A. ve Dağtaş, A. (2014). Ortaokula yönelik kelime öğretimi çalışmaları. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(4), 66-84. https://doi.org/10.16916/aded.00066

Özen, O. (2020). Türkçe öğretmenlerinin açık uçlu soru hazırlama becerilerinin incelenmesi [Master Thesis], Atatürk University, Erzurum.

Özgül, E., Ceran, D. ve Yıldız, D. (2020). Uzaktan eğitimle yapilan Türkçe dersinin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Millî Eğitim Dergisi, 49(1), 395-412. https://doi.org/10.37669/milliegitim.776137

Sarıca, A. (2014). İlköğretim II. kademe Türkçe ders kitaplarındaki sözcük çalışmalarının yöntem-teknik ve Türkçe öğretim programındaki kazanımlar açısından incelenmesi [Master Thesis], Gazi University, Ankara.

Saylan, M. (2019). Yaratıcı drama yönteminin etkilerine ilişkin Türkçe öğretmenlerinin tutumlarının incelenmesi [Master Thesis], Kırşehir Ahi Evran University, Kırşehir.

Sönmez, V. ve Alacapınar, F. G. (2019). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Anı.

Şahinci, C. (2011). İlköğretim ikinci kademede dil bilgisi konularının öğretimine ilişkin Türkçe öğretmenlerinin görüşleri [Master Thesis], Niğde University, Niğde.

Şener, F. (2019). Teknopedagojik eğitim kapsamında Türkçe öğretmenlerinin web 2.0 araçlarını kullanma durumları [Master Thesis], Çanakkale Onsekiz Mart University, Çanakkale.

Şimşek, H. (2019). Yenilenen 5. sınıf Türkçe dersi öğretim programı kazanımlarının gerçekleşebilirliğine ilişkin Türkçe öğretmenlerinin görüşleri (Kocaeli ili örneği) [Master Thesis], Sakarya University, Sakarya.

Şimşek, Ş. ve Demirel, İ. F. (2020). Türkçe ders kitaplarındaki söz varlığı kazandırma/kelime öğretimi etkinliklerinin kullanılan yöntemler açısından incelenmesi. Gümüşhane University Sosyal Bilimler Dergisi, 11(Ek), 317-330.

Tosun, M. F. (2014). Ortaokullarda eleştirel okuma eğitiminin Türkçe öğretmenlerinin görüşlerine göre incelenmesi [Master Thesis], Dumlupınar University, Kütahya.

Tunçbilek, G. (2011). İlköğretim Türkçe ders kitaplarındaki hak ve özgürlükler temasının demokrasi eğitimi açısından incelenemesi [Master Thesis], Çanakkale Onsekiz Mart University, Çanakkale.

Türkben, T. (2018). Söz varlığını belirlemeye ve geliştirmeye yönelik araştırmaların değerlendirilmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 22(4), 993-1032.

Uğur, F. (2014). Türkçe öğretmenlerinin kelime öğretim yöntem ve tekniklerini kullanma düzeyleri üzerine bir araştırma (Afyonkarahisar ili örneği) [Master Thesis], Afyonkarahisar University, Afyonkarahisar.

Yalçın, A. (2018). Son bilimsel gelişmeler ışığında Türkçenin öğretimi yöntemleri. Akçağ.

Yalınkılıç, K. (2020). Bir öğretim aracı olarak ders kitabı. H. Ülper içinde, Türkçe ders kitabı çözümlemeleri (ss. 3-22). Pegem Akademi.

Yıldırım, A. F. (2006). İlköğretim ikinci sınıf Türkçe ders ve öğrenci çalışma kitaplarındaki kelime öğretim teknikleri üzerine bir inceleme [Master Thesis], Abant İzzet Baysal University, Bolu.

Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin.

Yıldız, D. (2016). Türkçe öğretmeni adaylarının hazırlıklı konuşmalarındaki söz varlıkları. Milli Eğitim Dergisi, 45(210), 411- 424.

Yıldız, D. ve Deveci, A. G. (2021). Öğrencilerin hazırlıksız konuşmalarının bütüncül olarak değerlendirilmesi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 8(1), 89-108.

Zhang, P. ve Graham, S. (2020). Learning vocabulary through listening: The role of vocabulary knowledge and listening proficiency. Language Learning A Journal of Research in Language Studies, 70(4), 1017-1053.

Yayınlanmış

2024-03-31

Nasıl Atıf Yapılır

Çelik, A. D., & Altun, K. (2024). Türkçe Öğretmenlerinin Söz Varlığını Geliştirme Deneyimleri: Kayseri Örneği. Journal of Elementary Education: Theory and Practice (JELEDU), 2(1), 1–36. https://doi.org/10.5281/zenodo.10876118

Sayı

Bölüm

Makaleler